Niemcy piszą nam podręczniki do historii. Oto z czego będą uczyły się nasze dzieci

Decyzja Ministerstwa Edukacji Narodowej (MEN), kierowanego przez Barbarę Nowacką, o dopuszczeniu polsko-niemieckiego podręcznika do historii „Europa. Nasza historia” wywołała gorące reakcje. Szczególne emocje wzbudził fakt, że nowa, czwarta część podręcznika, która przeznaczona jest dla uczniów ósmej klasy szkoły podstawowej, poświęcona jest między innymi tematowi II wojny światowej.

Projekt polsko-niemieckiego podręcznika jest efektem wieloletniej współpracy ekspertów z obu krajów. Jego pierwsze trzy części, dotyczące okresów wcześniejszych w historii Europy i świata, zostały wprowadzone do szkół w latach 2016-2020 i przeznaczone były dla uczniów klas piątej, szóstej i siódmej. Pomimo początkowych zastrzeżeń, znalazły one miejsce w polskim systemie edukacji, choć wzbudzały pewne wątpliwości ze względu na swoje transnarodowe podejście do historii.

Największe kontrowersje pojawiły się jednak wokół czwartej części, dotyczącej historii XX wieku, w tym II wojny światowej. W 2020 roku jeden z recenzentów negatywnie ocenił tę część podręcznika, co spowodowało blokadę jego dopuszczenia do użytku szkolnego przez ówczesny rząd PiS. Nowe władze, które doszły do władzy po wyborach wygranych przez Donalda Tuska, zdecydowały jednak, że podręcznik może trafić do polskich szkół. Decyzja ta spotkała się z krytyką zarówno polityków, jak i części społeczeństwa.

Niemcy piszą podręcznik o II wojnie światowej

Jedną z najgłośniejszych osób krytykujących wprowadzenie tego podręcznika do polskich szkół jest Sławomir Mentzen, współprzewodniczący Konfederacji. Na platformie X.com (dawniej Twitter) zadał pytanie, które odbiło się szerokim echem: „Czyli niecały rok po wygranej w wyborach Tuska, Niemcy piszą nam podręczniki historii? I to o II wojnie światowej?” W jego wypowiedzi wybrzmiewa głęboka obawa przed możliwymi próbami manipulacji narracją historyczną przez stronę niemiecką.

Podobne zastrzeżenia wyraził europoseł PiS, Michał Dworczyk, który podkreślił, że historia II wojny światowej, a zwłaszcza rola Niemiec w tych wydarzeniach, jest wyjątkowo delikatnym i emocjonalnym tematem dla Polaków. Dworczyk pyta retorycznie: „Czy naprawdę doszło już do tego, że historię II wojny światowej dla naszych dzieci muszą pisać Niemcy?” Wypowiedź ta oddaje głęboki sceptycyzm wobec intencji i potencjalnych wpływów zagranicznych na polskie podręczniki szkolne.

Niemiecki portal „Deutsche Welle” nie ukrywał zadowolenia z decyzji MEN, zauważając, że polsko-niemiecki podręcznik do historii był gotowy już od czterech lat, jednak polityczne zawirowania w Polsce blokowały jego pełne wprowadzenie. Portal podkreślał, że projekt ten jest unikalny i stanowi symbol współpracy międzynarodowej na rzecz edukacji. Niemieckie media zauważyły, że nowa władza w Polsce po wygranych wyborach zmieniła podejście do tego podręcznika, dając mu zielone światło.

Szansa na dialog czy zagrożenie dla tożsamości?

Krytyka podręcznika „Europa. Nasza historia” nie dotyczy jedynie obaw o możliwą manipulację historią II wojny światowej. Niektórzy komentatorzy obawiają się, że wprowadzenie podręcznika do polskich szkół może być częścią szerszej strategii „europeizacji” nauczania historii, co mogłoby osłabić nacisk na polską perspektywę wydarzeń historycznych. W szczególności zwolennicy konserwatywnych poglądów obawiają się, że takie inicjatywy mogą stopniowo erodować poczucie narodowej tożsamości wśród młodych Polaków, kładąc większy nacisk na ogólnoeuropejską narrację, która niekoniecznie oddaje w pełni polskie doświadczenia historyczne.

Z drugiej strony, zwolennicy wprowadzenia podręcznika podkreślają, że jest to szansa na budowanie lepszych relacji między narodami oraz zrozumienie wzajemnych perspektyw. Podręcznik ten, według nich, nie ma na celu zastąpienia polskiej narracji historycznej, lecz poszerzenie horyzontów uczniów i wprowadzenie ich w szerszy kontekst europejskiej historii, w której Polska odgrywała ważną rolę.