Wprowadzenie obowiązku przyłączenia nieruchomości do sieci kanalizacyjnej przez gminy stało się ogromnym problemem dla wielu Polaków, szczególnie tych o ograniczonych zasobach finansowych. Koszty takiej inwestycji mogą sięgać nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych, co jest często poza zasięgiem rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej. W odpowiedzi na rosnące skargi mieszkańców, Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO), Marcin Wiącek, ponownie zwrócił uwagę na tę kwestię i zaapelował do Ministerstwa Infrastruktury o podjęcie działań mających na celu złagodzenie przepisów i wprowadzenie mechanizmów wsparcia finansowego dla osób, których nie stać na pokrycie kosztów przyłączenia.
Zgłoszenia napływające do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wyraźnie wskazują na dramatyczną sytuację wielu rodzin, które nie są w stanie samodzielnie sfinansować przyłączenia do sieci kanalizacyjnej. Koszty wykonania przyłącza w niektórych przypadkach wynoszą nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych, co jest kwotą niemożliwą do udźwignięcia dla osób o niskich dochodach.
Mieszkańcy wielokrotnie podkreślali, że gminne dotacje na ten cel są symboliczne i zazwyczaj wynoszą kilkaset złotych, co stanowi jedynie ułamek rzeczywistych kosztów inwestycji. W obliczu braku wsparcia finansowego, właściciele nieruchomości są często zmuszeni do zaciągania kredytów lub rezygnacji z innych istotnych wydatków, aby spełnić narzucony przez przepisy obowiązek.
Ryzyko kar i egzekucji prawnych
Polskie prawo wyraźnie nakazuje przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej w obszarach objętych istniejącą infrastrukturą. Brak realizacji tego obowiązku w terminie określonym przez władze lokalne może skutkować nałożeniem na właściciela grzywny w wysokości do 5 tysięcy złotych, a w przypadku samorządów kara może sięgać nawet 50 tysięcy złotych.
RPO w swoim dokumencie zwrócił uwagę, że negatywne konsekwencje prawne dla właścicieli nieruchomości, którzy z przyczyn finansowych nie mogą spełnić obowiązku, są poważne. W sytuacji, gdy nie są w stanie sfinansować kosztownej inwestycji, grozi im postępowanie wykroczeniowe, kolejne grzywny, a nawet wykonanie zastępcze, które wiąże się z dodatkowym obciążeniem finansowym.
Ministerstwo Infrastruktury i ryzyko sankcji UE
Polska, podobnie jak inne kraje członkowskie Unii Europejskiej, jest zobowiązana do wdrożenia unijnych przepisów dotyczących oczyszczania ścieków komunalnych. Zgodnie z dyrektywą, wszystkie aglomeracje muszą być wyposażone w systemy zbierania i oczyszczania ścieków, co oznacza, że właściciele nieruchomości znajdujących się w obszarach objętych kanalizacją muszą podłączyć swoje posesje do sieci.
Ministerstwo Infrastruktury obawia się, że wprowadzenie ulg lub zmian w przepisach mogłoby doprowadzić do naruszenia prawa unijnego i w konsekwencji – do wszczęcia przez Komisję Europejską procedury przeciwko Polsce. Resort argumentuje, że systemy kanalizacyjne są kluczowe dla ochrony środowiska, a ich prawidłowe funkcjonowanie zależy od liczby przyłączonych nieruchomości.
Jednak pomimo zrozumienia trudnej sytuacji finansowej wielu Polaków, MI nie planuje na razie zmiany obowiązujących przepisów. W odpowiedzi na apel Rzecznika Praw Obywatelskich resort wskazał, że przyłączenie nieruchomości do sieci jest konieczne z punktu widzenia ochrony środowiska i oczyszczania ścieków, a także jest zgodne z wymogami unijnymi.
Niewystarczająca pomoc finansowa
RPO wielokrotnie podkreślał, że istniejące formy wsparcia finansowego są niewystarczające. Symboliczne dotacje udzielane przez gminy nie są w stanie pokryć rzeczywistych kosztów przyłączenia, co sprawia, że osoby o niskich dochodach są zmuszone do ponoszenia ogromnych obciążeń finansowych.
Zgodnie z raportem Najwyższej Izby Kontroli (NIK) z 2015 roku, w wielu gminach wystąpiły przypadki niepodłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej właśnie z powodu braku środków finansowych. Zdarza się, że pomimo technicznych możliwości, właściciele nieruchomości nie są w stanie sfinansować wykonania przyłącza, co prowadzi do sytuacji patowej – z jednej strony grozi im kara, z drugiej brak jest realnej pomocy ze strony państwa.
Potrzeba zmian w przepisach
Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje o wprowadzenie zmian w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz o stworzenie bardziej efektywnych mechanizmów wsparcia finansowego dla osób w trudnej sytuacji ekonomicznej. Zdaniem RPO, państwo powinno w większym stopniu zaangażować się w pomoc dla tych, których nie stać na spełnienie wymogów narzuconych przez prawo.
Pomimo licznych interwencji ze strony RPO, Ministerstwo Infrastruktury jak dotąd nie podjęło konkretnych działań mających na celu rozwiązanie problemu. Resort wskazuje na obawy związane z naruszeniem unijnych przepisów, jednak brak jest realnych kroków w kierunku wsparcia osób najbiedniejszych.
Komentarze (0)